Hz. Ali (AS)’den Özdeyişler

1. Acelenin meyvesi yanlışlıktır.
2. Aç kalmak, alçalmaktan hayırlıdır.
3. Açık kalpli, mert düşman, içinden pazarlıklı dosttan iyidir.
4. Adalet için en büyük talihsizlik, devleti idare edenin zalimliğidir.
5. Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin ise süsü ve güzelliğidir.
6. Ahmak, her lafın başında yemin eder.
7. Akıllı kişi, tecrübelerden ibret alan kimsedir.
8. Akıllı, düşmanınsa bile danış, bilgisiz dostun fikrini geç.
9. Akıllı, insanların en mutlusudur.
10. Akıllının dili kalbindedir, ahmağın dili ise ağzındadır.
11. Akıllının tahmini, cahilin kesin bilmesinden daha doğrudur.
12. Akraba düşmanlığı, akrep sokmasından beterdir.
13. Alçak gönüllülük, ilimin meyvesidir.
14. Alçak gönüllülük, en büyük şereftir.
15. Arkadaşın hayırlısı, sana doğru yolda iyi delil olandır.
16. Asıl yetimler, anadan ve babadan yoksun olanlar değil, akıldan yoksun olanlardır.
17. Aş verirsen doyur.
18. Ayıbın en büyüğü, ona benzer bir ayıp sende de varken, başkasını ayıplamandır.
19. Az ilmi olup da onunla amel eden, çok ilmi olup da amel etmeyenden hayırlıdır.
20. Az yemek yemek sağlıktır.
21. Azla yetinen kimse zengindir.
22. Babana saygılı ol ki, oğlun da sana saygılı olsun.
23. Bağışlamak, büyüklüğün şanındandır.
24. Başa kakmak suretiyle iyiliğini boşa giderme.
25. Beceremeyeceğin bir iş için söz verme.
26. Bencillik kimde olursa, helak olur.
27. Bildiği halde susmak, bilmediği halde konuşmak kadar çirkindir.
28. Bilge insan çalışmasına, bilgisiz de boş hayallerine güvenir.
29. Bilgi gibi hazine olamaz.
30. Bilgin bir söz ehli olamıyorsan, hiç olmazsa dikkatli bir dinleyici ol.
31. Bilgin kişinin rütbesi rütbelerin en üstünüdür.
32. Bilgin ölse de yaşar; cahil ise yaşarken de ölüdür.
33. Bilginlerin toplantısı mutluluk getirir.
34. Bilgisiz kişiyi bir işte, bir düşüncede ya pek ileri gitmiş görürsün, ya da pek geri kalmış.
35. Bilgiyi ehli olmayana veren, o bilgiye zulmetmiştir.
36. Bilgiyle dirilen ölmez.
37. Bilmediğin şey hakkında konuşmayı ve üzerine düşmediği halde söz söylemeyi terk et.
38. Bilmiyorum demeyi bırakan kişi, öleceği yerden yaralanır, gider.
39. Bin kapıdan, yüz bin kaleden içeri girebilirsin de küçücük bir gönülden içeri giremezsin.
40. Bir devletin başı, sahip olduğu iktidardan; bilgin, ilimden; iyilik sever, yaptığı iyiliklerden; ihtiyar da yaşından ötürü saygı görür.
41.Bir devletin çökmesi şu dört sebebe bakar: Esas prensiplerinden ayrılma, ikinci planda olan şeylere önem verme, aşağılık kimselerin ön safa geçmesi ve erdemli kişilerin arka plana atılması.
42. Bir gerçeği savunurken ona önce kendiniz inanmalısınız, başkasını inandırmak sonra ki iş.
43. Bir insana başkaları yanında verilen öğüt, öğüt değil, hakarettir.
44. Bir işi yapmadan önce tedbir almak, insanı pişmanlıktan kurtarır.
45. Bir sanat eserini yıkmak, cinayetlerin en büyüğüdür.
46. Birbirine aykırı olarak çağrılan iki yoldan biri mutlaka yanlıştır.
47. Borçların çokluğu, doğru adamı yalancı, şerefli adamı da yemininden dönek yapar.
48. Cahil dosttan ziyade akıllı düşmanına güven.
49. Cahil, ne kendi eksiğini görür, ne de öğütlere kulak asar.
50. Cahilden uzak kalmak, akıllıya yaklaşmakla eşittir.
51. Cahiller çoğalınca bilginler garip olurlar.
52. Can gözü kör olunca, gözle görüşün bir yararı yoktur.
53. Cehaleti ilimle geri çevirin.
54. Cimri zengin, cömert yoksuldan daha yoksuldur.
55. Cimri, her zaman aşağılıktır, kıskanç olan her zaman işkencededir.
56. Cimrinin dostu bulunmaz.
57. Cömertlik, istemeden önce vermektir. İstendikten sonra vermek utançtandır ve kötüdür.
58. Çalışan kötülük düşünemez, çalışmayan da kötülükten kurtulamaz.
59. Çok şakacı insanı ciddiye almazlar.
60. Çok yaşayanın ömrü, dostlarına ağlamakla geçirecektir.
61. Dert ve gam, ihtiyarlığın yarısıdır.
62. Dil, aklın tercümanıdır.
63. Dil, insanın terazisidir.
64. Dili tatlı olanın arkadaşı çok olur.
65. Dilsiz ol, yalancı olma.
66. Dinle, öğrenirsin. Sus esen kalırsın.
67. Doğru söz söyleyenin delili kuvvetli olur.
68. Doğruluk en iyi yol, bilgi en iyi kılavuzdur.
69. Doğruluk, hakkın dilidir.
70. Dost, sen yokken dostluk şartını yerine getiren kimsedir.
71. Dostları yitirmek gurbete düşmektir.
72. Dostların çoğalsın diye çırpınma. Onları bir gün ihmal etmeğe kalksan çabucak düşmanın olurlar. Dostlar ateş gibidir. Pek çoğalırlarsa yakarlar.
73. Dostlarının kötüsü, seni iyi gününde arayıp sıkıntılı zamanında yüz üstü bırakandır
74. Dostluk, en yakın akrabalıktır.
75. Dostluk, elde edilmiş akrabalıktır.
76. Dostlukta aşırı gitme, kim bilir belki o dostun bir gün düşmanın olur, düşmanlıkta da aşırı gitme, kim bilir belki o düşmanın bir gün dostun olur.
77. Dostunun düşmanını, kendine dost seçme.
78. Dünyanın en değerli hazinesi öğüttür, ama ondan ucuzu da yoktur.
79. Düşene sevinme, zamanın sana ne sakladığını bilmezsin.
80. Düşmanlık, kalbi meşgul eder.
81. Düşünce akılların cilasıdır.
82. Düşünce ve prensiplerini kendi hayatlarında da uygulayan kimselerin bilgi ışıklarıyla aydınlanınız.
83. Düşünün, sonra konuşun, yanılmalardan kurtulacaksınız.
84. Edep, aklın suretidir.
85. Edep, en iyi mirastır.
86. Eğer ararsak kendimize kolayca düşman bulabiliriz, ama ne kadar ararsak dost bulmak kolay değil.
87. Eğer sırlarınızı birbirinize açarsanız, artık onu gizleyemezsiniz.
88. Eğlence ve zevke kapılan, akıldan kaybeder.
89. En ahmak insan, kendini herkesten en akıllı sanandır.
90. En akıllı insan, öğütleri dinlemekten vazgeçmeyen insandır.
91. En büyük yardım, en çabuk yapılan yardımdır.
92. En faydalı bilgi, uygulanabilendir.
93. En kötü dost, seni şak şaklayıp eksiklerini örtendir.
94. En talihsiz memleket, insanlarının her türlü güvenlikten yoksun yaşadıkları memlekettir.
95. En yakını yitiren en uzağı yardımcı olarak bulamaz.
96. En yakışıklı elbise, erdem elbisesidir.
97. Erdemin başı ilimdir.
98. Erkeklerin süsü edeptir, kadınların süsü de altındır.
99. Fırsat karınca yürüyüşü ile gelir, yıldırım hızı ile gider.
100. Fırsat yaz bulutu gibi gelip geçer, elinize geçtiğinde faydalanmasını bilin.
101. Fikir çatışmalarından hakikat çıkar.
102. Fikir sahibi her şeyden ibret alır.
103. Garip, dostu olmayan kimsedir.
104. Gece ile gündüz seni işlerler. Onları sen işle. Onlar her gün senden bir şey koparıyor,
sen de onlardan bir şey koparmaya bak.
105 .Gençlik günlerini düşünmek, hasrettir.
106. Gerçek bilgin, bildiklerinin bilmedikleri yanında daha az olduğunu anlayandır.
107. Gerçek dost, sıkıntı zamanında imdada yetişendir.
108. Gerçek dostlar, çok vücutlu, tek kalpli varlıklardır.
109. Gerçek karşısında öfkelenmek ayıptır.
110. Gereksiz şeylerin peşinden koşan gerekli şeyleri kaçırır.
111. Güler yüz göstermek, cömertlik yerine geçer.
112. Güler yüz, dostluk yaratır.
113. Günah işlememek, tövbe etmekten daha iyidir.
114. Güzel bir siyaset, iktidarı sürekli kılar.
115. Güzel huy, bir ganimettir.
116. Haktan sonra delaletten başka ne vardır ki.
117. Halk için en büyük felaket, düşünce ve bilim adamlarının düşük ahlaklı kimseler oluşudur.
118. Her huyun en iyisini kendin için seç.
119. Her kişinin değeri, yaptığı güzel işiyle ölçülür.
120. Her şey akla muhtaçtır, akıl da eğitime.
121. Her şeyin en iyisi, en yeni olanıdır; ama dostların en iyisi, en eskileridir.
122. Hikmet sahibi kişilerin sözleri doğruysa ilaçtır, yanlışsa hastalıktır.
123. Hoş geçinmek aklın yarısıdır.
124. İbret alınacak şeyler ne çok, ibret alanlarsa ne az.
125. İhtiyarlığın, ölüm habercindir.
126. İki şey vardır ki sonu bulunmaz; ilim, akıl.
127. İki şey vardır ki yitirmeden kadri bilinmez; gençlik ve afiyet.
128. İki yüzlünün dilinde tat, kalbinde fesat gizlidir.
129. İlim bütün iyiliklerin anahtarıdır.
130. İlim maldan hayırlıdır: İlim seni korur, malı sen korursun. Mal vermekle azalır, ilim öğretmekle artar. İlim hakimdir, mal ise mahkum. İlim sahibi cömert olur, mal sahibi cimri olur. İlim ruhun mahkum. İlim sahibi cömert olur, mal sahibi cimri olur. İlim ruhun gıdasıdır, mal ise cesedin gıdasıdır. Mal uzun zaman sürecinde tükenir, ilim uzun zaman sürecinde tükenmez ve eksilmez. İlim kalbi aydınlatır, mal ise kalbi katılaştırır. İlim peygamberlerin mirasıdır, mal ise eşkıyaların mirasıdır.
131. İlim meclisi, cennet bahçesidir.
132. İlim tükenmez bir hazine, akıl eskimek bilmez bir elbisedir.
133. İlimden başka her şey azaldıkça değeri yükselir. İlim ise çoğaldıkça değeri yükselir.
134. İlmin ayıbı, verimsiz oluşudur.
135. İlmin bereketi güzel ameldir.
136. İlmini saklayan cahil gibidir.
137. İnsan belayı dilden bulur.
138. İnsan cahil olduğu şeyin düşmanıdır.
139. İnsandaki edep, onun altınından daha iyidir.
140. İnsanın değeri, önem verdiği şeye göredir.
141. İnsanın kendisine iyilik edeni övmesi, iyiliği arttırır.
142. İnsanın kurtuluşu doğruluktadır.
143. İnsanın tevazu sahibi olması, kendisine ikram getirir.
144. İnsanın utanması, örtüsüdür.
145. İnsanlar yaşarken uyur, ölürken uyanırlar.
146. İnsanlar; akıl, ilim, huy, yoksulluk ve zenginlik yönünden farklı oldukları sürece, birbirleriyle güzel geçinirler. Eğer mezkur sıfatlarda eşit olsalardı, (yükümlülük üstlenmekten kaçarak) helak olurlardı.
147. İnsanlara faydası olmayanı ölüler arasında say, git.
148. İnsanların değerlerini ölçmek için değerli olmak gerek.
149. İnsanların en acizi insanlardan kardeş edinemeyenidir. Bundan daha acizi de kardeş edindikten sonra onu yitirendir.
150. İnsanların solukları ecellerine doğru attıkları adımlardır.
151. İnsanlarla öyle geçinin ki, öldüğünüzde size ağlasınlar, sağ kalırsanız sevgiyle çağrışsınlar sizin için.
152. İyi niyetlilik, gönle ferahlık, bedene esenliktir.
153. İyi ve kötü insana aynı değeri vermek doğru değildir, bu suretle birincisini iyilikten soğutur, ikincisini kötülük yolunda cesaretlendirirsin.
154. İyiliği emret ki, iyi ehlinden (iyilerden) olasın.
155. İyilik yapandan şüphelenmek, haksızlıkların en çirkini ve günahların en büyüğüdür.
156. İyilikle, hür adamı köle yaparsın.
157. Kadına aşırı düşkünlük, ahmakların işidir.
158. Kadının hayırlısı, sevgi dolu, doğurgan olanıdır.
159. Kendi görüşüyle yetinen, canını tehlikeye atmıştır.
160. Kendi kadrini bilen helak olmaz.
161. Kendin için istediğini başkaları için de iste.
162. Kendini bilmeyen başkasını nasıl bilir?
163. Kıskançlık hasta eder.
164. Kıskançlık hastalıkların en kötüsüdür.
165. Kıskançlık, ateşin odunu yediği gibi oda iyilikleri yer.
166. Kıskançlık, ruhun hapsidir.
167. Kıskançlık, vücudu kemirir.
168. Kimsenin yanlışını yüzüne vurmayınız. Başka birisini göstererek 'gelinim sen anla' gibisinden uyarınız.
169. Kitaplar bilginlerin bahçeleridir.
170. Konuşun da tanışın, çünkü insan dilinin altında gizlidir.
171. Korkulan her şey zarar vermez.
172. Kötü evlat, ailenin şerefini yıkar ve geçmişine leke sürer.
173. Kötü insanlarla oturup kalkmak, iyi insanlar hakkında su-i zan doğurur.
174. Kötü zanlı olup, dostlarını elinden çıkarma.
175. Kötülükten çekinmek, iyi bir iş yapmaktan yeğdir.
176. Küçük bir insandan gelen büyük bir fikri küçümseme.
177. Mal çokluğu kalpleri bozar, günahları doğurur.
178. Mal, isteklerin temelidir.
179. Mal, mülk insanın gözünü doyurmaz, kalp zenginliğine çalış.
180. Malından vermeyeni zenginlerden sayma.
181. Mazideki esefli ve üzüntülü olaylarla kalbini doldurma, gelecekte uğraşmaya zaman bulamazsın.
182. Mazlumun öç alma günü, zalimin zulmettiği günden daha korkunçtur.
183. Milletlerin ölçü ve terazisi adalettir.
184. Mutlu ile arkadaş olan, mutlu olur.
185. Mümin, kardeşi açken doyasıya yemez.
186. Namus, güzelliğin sadakasıdır.
187. Nerede bir bilgin görürsen, hemen buyruğunu kabul edip hizmetine gir.
188. Nice kan vardır ki, onu dil döker.
189. Öfke korkunç ateştir. Onu bastıran, ateşi söndürür, yapamayan, içinde yanıp gider.
190. Öl de alçalma, azı yeter bul da yüzsuyu dökme. Çalışıp da bir şey elde edemeyen oturunca hiç bir şey elde edemez.
191.Öldükten sonra yaşamak isterseniz kalıcı bir eser bırakınız.
192.Ölüm ahiretin kapısıdır.
193. Ölümü unutmak, kalbi paslatır.
194. Ölümü unutmayan, güzel şeylere tutkun olur.
195. Ölümün belirtisi doğmaktır.
196. Parçalayıcı ve yiyici yırtıcı hayvan, zalim ve zorba bir validen iyidir.
197. Rezil kişilerin başa geçmesi, insanlara afettir.
198. Sabır acılığının meyvesi zaferdir.
199. Sabır en güzel huy, ilim de en şerefli süs eşyasıdır.
200. Sabır ikidir: istemediğin, hoşlanmadığın şeye sabretmek; sevdiğin, istediğin şeye sabretmek.
201. Sakın başkasının kölesi olma; çünkü Allah seni hür yaratmıştır.
202. Sana cefa edeni utandırman için hoşça geçinmeye çalış.
203.Sana niçin yaptığını sorduklarında utanacağın ve yalanlamağa kalkacağın işleri yapmaktan çekin.
204. Sana öğüt veren, sana geniş kredi açmış tüccara benzer.
205. Seni yalnız iyi günlerinde arayan, düşkün günlerinde senden açacaktır.
206. Seni, sende bulunmayan özellikler ve değerler icat ederek koltuklayan, bir gün gelir yapmadığın suçları da üstüne yığarak seni çekiştirmeye, çeliştirmeye kalkar.
207. Senin hakkında iyi zanda bulunanın zannını gerçekleştir.
208. Sırlarını ona buna açıyorsan, başına gelecek zilletlere razı ol.
209. Sızlanmak, sabırdan zordur.
210. Siyaseti başaramayan başkan olamaz.
211. Sizler mallarınızla halkı kuşatamazsınız (onların gönüllerini hoş edemezsiniz); öyleyse açık yüzlülük ve güzel davranışınızla onları kuşatınız; çünkü ben Allah Resulünün şöyle buyurduğunu duydum: "sizler, mallarınızla halkın gönüllerini hoş edemezsiniz; o halde ahlakınızla onların gönüllerini hoş edin"
212. Soruya verilen cevap çoğalınca doğru gizli kalır.
213.Söylemediğin sözün hakimi, söylediğin sözün mahkumusun.
214.Söyleyene bakma, söylenene bak.
215. Söz ilaçtır, azı yaşatır, çoğu öldürür.
216. Söz; ok ve mızraktan daha tesirlidir.
217. Sözün güzelliği, kısalığındadır.
218. Susmak, ağırbaşlılığı arttırır.
219. Susmak, sana ağırbaşlı bir elbise giydirir ve sonunda özür dileme zorundan korur.
220. Şehvet bir kapıdan girer, akıl öbür kapıdan çıkar.
221. Şeref ve soyluluk, yüksek özellik ve niteliklerden gelir, ataların çürümüş kemiklerinden değil.
222. Şerefli ve önemli bir mevkiiniz olması için bilime sarılınız.
223. Terbiyesizlikle kendisini düşüreni, soydan gelme asalet yükseltemez.
224. Tövbe etmek elindeyken, ümidini kesene şaşarım.
225. Uygunsuz yerlere giren, kendini töhmete kaptırır.
226.Üç sınıf Allah sevgisinden uzak tutulmuştur: zalimler, onlara yardakçılık edenler ve zulmü hoş karşılayanlar.
227. Üç şey hayatı tatsızlaştırır: kin, kıskançlık ve kötü huyluluk.
228. Üç şey insana hayatı zindan eder: Ağırlaşan aile yükü, borçların baskısı ve bir hastalığın sürüp gitmesi.
229. Üstünlük taslamak, ayıpların en kötüsüdür.
230. Verilen söz, zamanında yerine getirilmesi gereken bir borçtur.
231. Yakınlarına yardımı bırakan, düşmanlarına yardım etmiş olur.
232. Yalan hıyanettir, doğruluk emanettir.
233. Yalan söylemenin sonu, kınanmaktır.
234. Yalan ve iki yüzlülük en kötü ahlaktır.
235. Yalanlanacağından korktuğun bir şeyi anlatma.
236. Yaptığın iyilikleri ve sana anlatılanları gizle.
237. Yeni mal, mülk edinmeden önce yığdıklarınızı kullanınız.
238. Yoksullarla otur, şükrünü artırırsın.
239.· Yoksulluğunu gizle, yoksa itibarın sıfıra iner.
240. Yola düşmeden arkadaşı, eve girmeden de komşuyu sor.
241. Yumuşak ahlak, soyluluk ve büyüklüktendir.
242. Yumuşak konuş, sevilirsin.
243. Yüce kişinin aç kalınca, aşağılık kişinin karnı doyunca saldırısından korkun.
244. Yükseklik taslamak alçaltır, alçak gönüllülük yükseltir.
245. Zaman uzasa, sonu gecikse bile sabreden mutlaka zafere ulaşır.
246. Zamanının bir kısmı maziye karıştı. Geride kalan günlerinin sayısı da belli değil, fırsat varken çalış.
247. Zayıfları ziyaret etmek alçak gönüllüğünün dendir.
248. Zenginliği görüntülemek, şükürden sayılır.
249. Zenginliğin en yücesi dilekleri terk etmektir.
250. Zulme ve kötülüğe karşı çıkmayan daha belasına uğrar.
Kaynakça :
1. Hz.Ali "Gurer el-Hikem" kitabı.
2. Hz. Ali' den Özdeyişler. Ehlibeyt Vakfı Yayınları 3. Hz.Ali "Nehc' ül Belağa" kitabı.
4. Hikmetler ve Sırlar kitabı.

                                                                         KAZIM BALABAN